Wan Toe Frie

“100 jaar fijn gezelschap” – dat is natuurlijk een allusie naar “100 jaar eenzaamheid”, van de fantastische auteur Gabriel Garcia Marquez, die onlangs het tijdelijke voor het eeuwige heeft verwisseld.  Hoewel “eeuwig” in deze context ook raar klinkt, want dit verhaal gaat over bomma.  Zij wordt zondag ook “eeuwig”, maar is tegelijk nog springlevend.   Ik weet niet of je het een prestatie mag noemen, want veel valt er natuurlijk niet in de pap te brokken, als het op leeftijd aankomt.  Maar de manier waarop ze 100 wordt, vind ik op zijn minst bewonderenswaardig.

Je moet weten dat bomma de moeder is van mijn papa.  Ze is geboren en getogen in Ellikom, net als ik.  Mijn ouders en ik zijn niet verder geraakt dan het geboortedorp van mijn grootmoeder.  Dat klinkt raar in deze wereld die steeds kleiner wordt, maar ik vind het ook mooi.  Ik heb heel wat van de wereld gezien, ben naar alle windrichtingen gevlogen in de tijd van mijn doctoraatswerk, om lezingen te geven in heel Europa, en ook in Japan en Brazilië, maar toch voel ik me goed bij ons in de straat.  In de straat waar mijn ouders wonen, twee nonkels en tantes, mijn bomma en twee neven.  Voor alle duidelijkheid: ik heb er geen probleem mee om mijn straat te verlaten, hè.  Ik rij ’s avonds nog naar zee en terug als het moet, ik heb vaak avondvergaderingen in Brussel.  Maar bij ons in de straat is het goed.  En daar zal ook wel een deel van het geheim in schuilen, waarom dat het zo goed gaat, met bomma.  Want ze woont nog alleen, moet je weten, maar ze woont tussen familie.  Ze leest hele stapels boeken – wel in grootletters, want “het wordt er niet beter op met ouder worden” zegt ze dan. Ik veronderstel dat de bieb speciaal voor haar regelmatig een nieuwe lading boeken moet laten aanrukken.  Ze leest ook de krant – met een vergrootglas.  Ze kijkt naar het nieuws en de Zevende Dag.  Ze heeft over alles een eigen mening, en die mening wordt gerespecteerd, door kinderen en kleinkinderen.  Om 11u is het soeptijd.  Na de lunch doet ze een stevige dut.   Er springt dagelijks iemand van haar kinderen binnen voor een babbel, er komt een hulp voor de poets, en om haar haar in de juiste krul te draaien. Iedereen is trots op bomma.  Omdat ze zo’n fiere madam is, zo eigenzinning en vrij.

Bomma woont dus nog alleen.  Haar man (bompa) is al meer dan 40 jaar overleden.   Ze heeft heel wat meegemaakt.  Ze is geboren bij het begin van de eerste wereldoorlog.  Als kleuter stond ze bij de bevrijding op de praalwagen, verkleed  als koningin Astrid. Ze had 8 zussen en 6 broers. Ze heeft als kind veel plezier gehad met haar broers en zussen.  Ze speelden dikwijls voetbal op “het heike”, en zij was dan de keeper.  Tijdens de tweede wereldoorlog werd haar jongste broer weggevoerd.  Hij was toen 17 jaar.  Ze hebben nooit meer iets van hem vernomen (tot mijn vader onlangs ontdekt heeft wanneer en waar hij gestorven is).  Dat heeft haar zwaar aangegrepen.  Een andere broer werd doodgeschoten.  Zijn vrouw was zwanger van hun tweede kindje.  Wij kunnen ons dergelijke levensloop gewoonweg niet meer voorstellen.  Bomma weet hoe zwaar het leven kan zijn, en tegelijk is ze altijd een hele fiere vrouw geweest – ook bekommerd om materiële dingen: haar kinderen kregen kleren die bij de kleermaker werden gemaakt.  Bomma was graag verpleegster geworden.  Ze heeft een tijd in Luik in het ziekenhuis gewerkt.  Ze mocht daar helpen op de kinderafdeling.  In die tijd was het heel moeilijk om te gaan studeren.  Het is er dus nooit van gekomen.  Ik ben er zeker van dat ze er de capaciteiten en kwaliteiten voor had.

En dan lees ik in de krant dat veel mantelzorgers (één op drie) de zorg voor hun ouders beschouwen als een zware last.  Ik begrijp dat.  Het is niet evident om zorg te dragen voor iemand met een wankele gezondheid, misschien met beginnende of gevorderde Alzheimer.  Bovendien blijken sommige ouderen erg veeleisend te zijn, ondankbaar, kwaad…  Mantelzorgers zitten ook vaak nog met zorgen voor eigen kinderen of kleinkinderen, ze behoren tot de “sandwichgeneratie”, gekneld tussen zorg voor oud en jong.   Hopelijk ontmoedigt het niemand om het te proberen, die mantelzorg.  In de mate dat het mogelijk is, natuurlijk.  Als ik mij voorstel dat ik later oud word, dan zou ik ook liefst oud worden in een omgeving waar ik me goed voel.  In mijn eigen huis, wie weet verdelen we dan ons huis wel met een aantal vrienden.  Wie nog kan, helpt mee met de was en de plas.  Voor wie dat niet meer kan, moeten er hulpkrachten ingeschakeld worden.  Of familie.    Wie weet is dat wel het verhaal voor velen van ons in de toekomst.  Wie weet blijft zo de zorg voor ouderen ook beter betaalbaar. Maar als het niet kan, dan kan het niet. Het is wel een groot voordeel voor ons dat bomma zo’n sterke vrouw is.  Ze zegt haar gedacht op een manier dat je er niet omheen kan, op een manier die respect afdwingt.  Ze wil niet afhankelijk zijn, maar tegelijk aanvaardt ze hulp en is ze niet bang iemand voor haar in te schakelen.  Ik denk dat het vooral een kwestie is van een goede communicatie en wederzijds begrip.  Als het kan, natuurlijk.

En zondag is het feest!  We vieren dan 100 jaar fijn gezelschap van bomma.