Andere zaken van belang
Naast je tanden zitten er nog wel wat andere zaken in je mond, zoals een tong, tandvlees, slijmvlies of mucosa, amandelen, speeksel…
Ik ga nu geen hele cursus neerpennen, maar misschien toch een paar zaken aanhalen die van belang zijn om de rest van het verhaal beter te kunnen begrijpen. En misschien kunnen we hier of daar ook wel wat misverstanden de wereld uit helpen. Want dat is uiteindelijk de bedoeling van deze stukjes. Misverstanden rechtzetten en tips geven die je beter doen begrijpen hoe je je tanden kan verzorgen.
Speeksel
Ken je wel hè. En je weet pas hoe belangrijk het is als je er te weinig van hebt.
Speeksel zorgt ervoor dat de slijmvliezen goed langs elkaar door glijden en dat je je eten makkelijker kan doorslikken. Als je te weinig speeksel hebt, dan voel je elk ribbeltje van je tandvlees en elke oneffenheid van je gehemelte en je tong voelt dan aan als karton.
Speeksel wordt geproduceerd door een paar grote speekselklieren (er zitten er voor je oren, onder je tong en langs je onderkaak) en dan zitten er nog een heleboel kleintjes in je gehemelte, lippen, tong en wangen. En dat doen ze aan een tempo van een liter of meer per dag.
Er zit vooral water in speeksel, maar ook een stofje dat je voedsel al een klein beetje bewerkt, zodat het beter verteerd kan worden.
En speeksel beschermt tegen aanvallen door bacteriën, virussen en schimmels.
Iemand die te weinig speeksel heeft, zal daardoor niet alleen een heel vervelende droge mond hebben, maar is ook gevoeliger voor gaatjes in de tanden (cariës).
Een droge mond kan verschillende oorzaken hebben. Hormonale schommelingen (zoals in de (peri)menopauze), medicatie (bv. antidepressiva, vochtafdrijvers of medicatie tegen kanker), bestraling van de speekselklieren, een verstopte speekselklier door een speekselsteentje,… Meld het zeker aan je tandarts of je huisarts als je er last van hebt, zodat de oorzaak kan worden gezocht. Er bestaan middeltjes om de slijmvliezen beter te smeren (kunstspeeksel). Maar genoeg water drinken (en niet teveel koffie) kan ook al helpen, net als (suikervrije) zuurtjes eten of suikervrije kauwgom.
Tong
Je tong is eigenlijk een grote spier en is bekleed met ‘papillen’. Sommige van die papillen zorgen ervoor dat je kan proeven. Achteraan op de tong zijn de papillen grover. Het is perfect normaal dat er groeven of lijnen lopen over de tong of dat er een soort patroontje op staat (dat bij sommige mensen ook nog eens kan veranderen).
Als je last hebt van een slechte adem, dan zou het kunnen dat bacteriën zich hebben opgestapeld op je tong, vooral waar die ruwer is. Je kan die bacteriën proberen weg te halen door je tong te schrapen met een tongschraper. Om goed tot aan de achterkant van je tong te geraken (waar de meeste bacteriële aanslag zit), pak je best je tong vast met een droog washandje of een tissue (zodat ze niet wegglibbert) en trek je je tong zoveel mogelijk naar buiten. Dan ga je merken dat je verder naar achter kan schrapen zonder dat je daarom je huisgenoten afschrikt met kokhalsgeluiden.
Als je trouwens ook bij het tandenpoetsen last hebt van een braakreflex, probeer er dan op te letten dat je niet de bovenkant van je tong aanraakt met je tandenborstel. Wedden dat dat beter gaat?
Tandvlees
Ha! Dat is dus de dada van parodontologen (zoals ik er één ben). Een parodontoloog is namelijk gespecialiseerd in het gezond maken en houden van je tandvlees (en van het bot rondom de tanden). Maar hoe weet je of je tandvlees gezond is?
Tandvlees zou eigenlijk heel strak rond je tanden moeten zitten. Het is lichtroze. En als het in topconditie is, bloedt het niet bij poetsen. Ook niet bij flossen. Het tandvlees vormt een soort van afdichtingsring rondom je tand. Een barrière tussen de buitenwereld (je mond met vele soorten bacteriën) en het bot, dat gezond moet blijven om je tand stevig vast te houden.
Je tandarts kan checken of de afdichting nog goed werkt door met een sonde te prikken tussen de tand en het tandvlees. Als alles goed is, kan die sonde max. 3 mm achter je tandvlees in. Als dat meer is, betekent dat dat de afdichting niet meer goed werkt. Later meer daarover.
Micro-organismen
En verder zitten er hele scholen bacteriën, virussen en schimmels in je mond. Goeie en slechte, zoals in elke samenleving. En het zijn de slechte bacteriën die aan de oorzaak liggen van de meeste ellende. Sommige bacteriën veroorzaken gaatjes of cariës. Andere hebben dan weer tandvleesproblemen op hun geweten.
Nu, zolang die bacteriën ongeorganiseerd in het speeksel zwemmen, is er geen probleem voor je tanden of je tandvlees. Het is pas als ze zich organiseren en zich in grote getale gaan hechten op je tandoppervlak, dat ze problematisch kunnen worden. Bacteriën hebben namelijk de neiging om een biofilm te vormen op je tandoppervlak. Dat is een kleverig wittig laagje dat je van je tanden kunt schrapen als je even niet meer hebt gepoetst. We kennen dat laagje ook als tandplaque. Zit bomvol bacteriën en is de reden dat je dagelijks je tanden moet poetsen. Niet zozeer om voedselresten van je tanden te halen dus, maar om dat kleverig laagje met die potentieel schadelijke bacteriën ervan af te krijgen. Daarom is het ook superbelangrijk om niet alleen de oppervlakken van je tanden te reinigen, maar ook ertussenin te gaan. En om goed tot tegen je tandvlees aan te poetsen.
Je tandvlees hoef je overigens NIET te poetsen. Je hoeft het ook niet te masseren. Tandvlees schilfert sowieso meerdere malen per dag af en reinigt dus zichzelf. Door je tandvlees te poetsen, kan je erg gevoelig tandvlees krijgen en het zelfs wegpoetsen. Niet meer doen dus. Maar ook weer niet bang zijn om tot tegen je tandvlees aan te poetsen. Want het zijn net de bacteriën die zich tegen je tandvlees aan hebben genesteld die je goed weg wil krijgen.
Wan Toe Frie 